۵ حقیقت جالب در مورد شهاب سنگ ها که شاید ندانید
به گزارش نقشه در عصر دیوانه وار کووید که ˮزنده ماندنˮ معنای جدیدی پیدا کرده است، تصور آن که برخورد یک سیارک یا دنباله دار حیات را در زمین محو کند بیشتر شبیه به فیلمهای علمی-تخیلی هالیوودی به نظر می آید تا یک تهدید فوری اما بروز چنین اتفاقی غیر ممکن نیست.
به گزارش نقشه به نقل از ایسنا، در کتابی جدید با نام "Impact: How Rocks from Space Led to Life، Culture" تاریخچه پر جنب و جوش و جامعی از چگونگی شکل گیری تاریخ ژئوفیزیکی و فرهنگی زمین در نتیجه ی برخورد شهاب سنگ ها عرضه شده است.
تا قبل از اواخر قرن نوزدهم میلادی شهاب سنگ ها حتی اگر به زمین برخورد می کردند هم بعنوان محصولی از آسمان شناخته نمی شدند.
"گرگ برنکا"(Greg Brennecka)، یکی از معدود شهاب شناسان حرفه ای جهان و کیهان شناس آزمایشگاه ملی "لارنس لیورمور"(Lawrence Livermore) در کالیفرنیا روایت می کند که هنگام برخورد شهاب سنگ های بزرگ، سیارک ها و دنباله دارها به زیست کره صدمه پذیر ما، چه اتفاقی رخ خواهد داد.
او نگاهی به این مورد دارد که چگونه شهاب سنگ ها چنین نقش مهمی در درک تکامل منظومه شمسی و سیاره ما ایفا می کنند. در این جا به پنج مورد از حقایق کمتر شناخته شده در مورد شهاب سنگ می پردازیم اما قبل از آن باید بدانیم که به چه اجرامی شهاب سنگ، دنباله دار یا سیارک گفته می شود.
سیارک ها اجرام کوچکی هستند که از سنگ یا فلز ساخته شده اند. این اجرام به دور یک ستاره یا کوتوله سرخ و کوتوله سفید در گردشند.
سیارک ها اجرام کوچکی هستند که از سنگ یا فلز ساخته شده اند. این اجرام به دور یک ستاره یا کوتوله سرخ و کوتوله سفید در گردشند.
دنباله دارها گلوله های برفی در کیهان هستند که از گازهای منجمد، سنگ و غبار ساخته شده اند و قطر آنها از چند کیلومتر تا چند صد کیلومتر متغیر است. دنباله دارها دو بخش با نامهای هسته، گیسو یا دم دارند. هسته بخش مرکزی آنها است که از عناصر ذکر شده تشکیل می شود. وقتی یک دنباله دار به یک ستاره نزدیک می شود یخ های روی سطح آن ذوب می شوند و ابری بزرگ پیرامون شکل می دهند که گیسو یا دم نام می گیرد.
شهاب سنگ بخش جامدی از یک دنباله دار، سیارک یا شهاب واره است که از آن جدا شده و در فضا شناور شده است. این اجرام هنگام برخورد به جو زمین در آن می سوزند اما امکان عبور آنها از جو هم وجود دارد و در این صورت به زمین برخورد کرده و دهانه برخوردی ایجاد می کنند. این قاتلان بالقوه نقش مهمی در درک بهتر ما از نحوه ی تشکیل منظومه شمسی و زمین هم ایفا می کنند. این اجرام داده های در ارتباط با شرایط موجود در ابتدای تشکیل منظومه شمسی عرضه می کنند. یکی از اصلی ترین عواملی که سبب شده دانشمندان به مطالعه شهاب سنگ ها بپردازند آن است که این اجرام می توانند درباره منشا منظومه شمسی اطلاعاتی فراهم نمایند. اعتقاد بر این است که دنباله دارها و سیارک ها آثاری از مواد تشکیل دهنده منظومه شمسی را در خود جای داده اند و علاوه بر آن به درک عناصر موجود در هسته ی زمین هم کمک می کنند.
یکی از اصلی ترین عواملی که سبب شده دانشمندان به مطالعه شهاب سنگ ها بپردازند آن است که این اجرام می توانند درباره منشا منظومه شمسی اطلاعاتی فراهم نمایند.
۱. تا قبل از قرن نوزدهم هیچ کس نمی دانست که شهاب سنگ ها از فرای جو زمین نشات می گیرند
در گذشته به صورت معمول تصور بر آن بود که این اجرام، سنگ های معمولی از زمین هستند که توسط بادهای شدید و آتشفشان ها به هوا پرتاب شده اند. به صورت متوسط روزانه بیشتر از ۱۰۰ تن مواد فرازمینی بر زمین می ریزد که بیشتر آنها از شهاب سنگ های کوچک نشات می گیرند. این شهاب سنگ ها تنها از نظر ژئوفیزیکی سیاره ما را شکل نداده اند بلکه از نظر اخترزیست شناسی هم آنرا دستخوش تغییر کرده اند. "برنکا" می گوید: اگر ریزشهاب سنگ ها، آهن قابل جذب در بدن را برای پلانکتون ها فراهم نمی کردند، بخش های بزرگی از اقیانوس ها حدودا خالی از سکنه باقی می ماندند.
۲. نخستین تعامل شناخته شده انسان و شهاب سنگ به حدود ۶۰۰۰ سال قبل باز می گردد
ذرات کوچکی از شهاب سنگ ها در گوری در ارتباط با ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد در مکانی که امروزه تپه سیلک نامیده می شود، یافت شده است. تپه سیلک یکی از مکان های تاریخی بعد از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که مدارک مکتوب متعلق به دوران قبل از هخامنشی در آن پیدا شده است.
به رغم تأثیر این اجرام بر سیاره، فرهنگ و جامعه ما، امروزه تنها حدود ۱۰۰ محقق تمام وقت شهاب سنگ در تمام جهان وجود دارد. برنکا می گوید: انجمن شهاب سنگ تنها جامعه بین المللی است که به مطالعه و انتشار اطلاعات در مورد شهاب سنگ ها می پردازد و کمتر از ۱۰۰۰ عضو دارد.
۳. شهاب سنگ ها تبعیض قائل نمی شوند
آنها تمامی مرزهای سیاسی و جغرافیایی را نادیده می گیرند. با این وجود مناطقی که بیشترین شهاب سنگ را میتوان در آنها یافت مناطقی هستند که به صورت طبیعی فاقد سنگ های تیره هستند و پوشش گیاهی آنها مسدود کننده دید نیست.
مسلما قطب جنوب بهترین مکان برای جستجوی شهاب سنگ است. شهاب سنگ های مریخی زیادی در نیمکره پایینی زمین و در این قاره یافت شده اند. با این وجود سه منطقه دیگر هم زمینه های شکار شهاب سنگ های افسانه ای را فراهم می کنند. این مناطق شامل دشت "نولاربور"(Nullarbor)، صحرای وسیع و مسطح آتاکاما و سواحل جنوب شرقی شبه جزیره عربستان می شود.
مسلما قطب جنوب بهترین مکان برای جستجوی شهاب سنگ است. شهاب سنگ های مریخی زیادی در نیمکره پایینی زمین و در این قاره یافت شده اند.
دشت نولاربور گستره ای صاف و بدون درخت در جنوب استرالیا است. جایی که میتوان بزرگ ترین سنگ آهک های جهان را در آن پیدا کرد و بنابراین سنگ های تیره و سیاه رنگ بیشتر به چشم می آیند. از آن جا که این منطقه برای ده ها هزار سال آب و هوای خشک داشته است، شهاب سنگ ها در آن تخریب نشده اند.
مورد بعدی صحرای وسیع و مسطح آتاکاما در شمال شیلی است. این صحرا یکی از خشک ترین مکان ها روی زمین است که ظاهر آن بیشتر به مریخ شباهت دارد تا یک صحرای آهکی. از آن جا که بارش در این ناحیه خیلی کم است، صحرای وسیع آتاکاما مکان مناسبی برای حفظ شهاب سنگ ها است. به نقل از برنکا شهاب سنگ های گوناگونی در آتاکاما یافت شده اند که برای بیشتر از دو میلیون سال در این صحرا قرار داشتند.
در نهایت مکان سوم عمان در سواحل جنوب شرقی شبه جزیره عربستان است. این مکان دارای یک بیابان است که برنکا آنرا بعنوان منطقه ای سفید با آب هوای شدیدا نامناسب توصیف می کند. وجود بسترهای کربناته و سطوحی از نمک در عمان رایج است و این موارد زمینه ی سفید مناسبی برای جستجوی شهاب سنگ های تیره رنگ فراهم می کنند.
۴. از نظر تاریخی بشریت از مرگ در اثر برخورد شهاب سنگ هراسی نداشته است
برنکا می گوید: علت آن این است که تنها چند صد سال است که مردم متوجه احتمال سقوط شهاب سنگ ها از فضا بر روی زمین شده اند. علاوه بر آن نسل های گذشته با مشکلات زمینی دیگری مانند وبا و قطحی مواجه بودند. باآنکه امروزه ما هم درگیر یک همه گیری ویروسی هستیم اما برخورد شهاب سنگ ها هم واقعیتی است که نمی توان آنرا در نظر نگرفت.
۵. نخستین فردی که در اثر برخورد شهاب سنگ جان خویش را از دست داد که بود؟
برنکا می نویسد: تنها طی دو سال گذشته اسنادی یافت شده اند که تایید می کند یک مرد در سال ۱۸۸۸ در نتیجه ی برخورد شهاب سنگ جان خویش را از دست داده است. او می گوید که این برخورد بر فراز عراق امروزی رخ داده اما شهاب سنگ مورد نظر هنوز یافت نشده است.
اگر یک شهاب سنگ را در راه برخورد به زمین شناسایی نماییم چه اتفاقی رخ می دهد؟
برنکا می گوید نخستین گام این است که یک فضاپیما را در نزدیکی جرم تهدید کننده قرار دهید. از آن جا که گرانش مانند یک طناب نامرئی عمل می کند، جرم بمحض نزدیک شدن به فضاپیما به آن جذب می شود. باید به آرامی مسیر فضاپیما را با روشن کردن موتورها تغییر داد تا این شهاب سنگ را در راه به سمت فضا با خود ببرد. به چنین کاری "کشانه گرانشی"(gravity tractor) گفته می شود.
او می گوید که اگر کمتر از چندین هفته تا قبل از برخوردی فاجعه بار فرصت داشته باشیم، می توانیم از سلاح هسته ای استفاده نماییم. همچون مواردی که میتوان انجام داد پرتاب فضاپیمایی مملو از سلاح های معمول یا هسته ای به مدار زمین و شلیک به جرم مورد نظر از فضا است. باآنکه ساده ترین راه شلیک یک موشک بالستیک زمینی به مسیری است که جرم آسمانی مورد نظر از آن عبور می کند تا این تهدید خنثی شود.
برنکا می گوید که اگر کمتر از چندین هفته تا قبل از برخوردی فاجعه بار فرصت داشته باشیم، می توانیم از سلاح هسته ای استفاده نماییم.
ناسا هم برای چنین برخوردهای احتمالی تمهیدانی اندیشیده است. این آژانس فضایی هر دو سال یک مرتبه، دانشمندان و کارمندان بخش خدمات اضطراری را بعنوان بخشی از کنفرانس "دفاع از سیاره" که توسط فرهنگستان بین المللی کیهان نوردی برگزار می گردد دور هم جمع می کند تا درباره ی تهدید فرضی برخورد یک سیارک به زمین با هم بحث کنند.
باآنکه تابحال همه ی سیارک هایی که اندازه بزرگی داشتند و در فاصله ی نزدیکی از زمین قرار گرفته بودند در فاصله ای ایمن از کنار آن رد شده اند، اما متخصصان دفاع از سیاره می خواهند برای زمانی که احتمال برخورد وجود دارد آماده باشند. ازاین رو برای این کار مانوری فرضی انجام می دهند. در طول این کنفرانس گروهی از دانشمندان ناسا و دانشمندان دیگر اخطار برخورد سیارک را به صدا درمی آورند. طی چند روز گروه داده ها را به صورت مرحله ای فاش می کند تا مشابه تحقیقات واقعی باشد به صورتی که داده ها به صورت مرحله ای و زمان بر به دست بیایند.
در طول این برنامه همه ی افراد گروه از دانشمندان سیارک ها گرفته تا وکلا، مهندسین فضاپیماها و کارمندان خدمات اضطراری به چالش هایی که امکان دارد با آن روبه رو شوند فکر می کنند و این که چه تصمیماتی می توانند بگیرند و احتیاج به چه اطلاعات و برنامه ریزی هایی دارند.
ناسا تابحال در هفت کنفرانس برخورد فرضی شرکت کرده است و در سه مورد هم با سازمان مدیریت بحران فدرال همکاری داشته است و در اردیبهشت سالجاری هم چنین مانوری انجام گرفت.
در این مانور سیارک فرضی در ۱۹ آوریل ۲۰۲۱ کشف شد و روز بعد وجود آن تایید شد. این سیارک توسط مرکز بررسی ریزسیاره ها “۲۰۲۱ PDC” نام گرفت. نام انتخاب شده برای آن سه حرف انگلیسی دارد به جهت اینکه بر روی فرضی بودن آن تاکید شود چونکه که برای نام گذاری سیارک ها هیچ وقت از سه حرف استفاده نمی گردد.
در روز ۱۴ اکتبر مانور به پایان رسید. هم اکنون چاره ای قطعی برای برخورد و دور کردن سیارک های خطرناک وجود ندارد اما دانشمندان در تلاشند تا چاره ای برای این مورد پیدا کنند.
انسان ها هنوز برخورد فاجعه بار یک شهاب سنگ که می تواند پایانی بر تمدن باشد را تجربه نکرده اند. اما ما در دریایی از زباله های فضایی زندگی می نماییم و این احتمال وجود دارد. باید امیدوار باشیم تا وقتی که یک تهدید واقعی در معرض دید ما قرار می گیرد برای مقابله با آن مجهزتر باشیم.
این مطلب Go Map را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در نقشه
نظرات بینندگان نقشه در مورد این مطلب