در گفت وگو با نقشه مطرح شد
وجود ۳ گسل فعال و لرزه زا در استان سمنان، ترك جلسه آزمون سراسری به علت وقوع زلزله ۴ و هفت دهم دامغان
به گزارش نقشه مدیر بخش زلزله مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی با اشاره به زلزله ۴.۷ روز گذشته دامغان استان سمنان با تاكید بر اینكه ۳ گسل فعال ˮآستانهˮ، ˮدامغانˮ و ˮعطاریˮ در این استان قرار دارند، اظهار داشت: گسل فعال و كاری ˮعطاریˮ هم در جنوب خوشه لرزه ای زلزله روز گذشته امتداد دارد و به نظر می آید كه محدوده رخداد زمین لرزه های غرب دامغان در یك زون فعال و لرزه زا قرار گرفته و احتمال وقوع زلزله های بزرگ تر در این ناحیه دور از انتظار نیست.
دكتر علی بیت اللهی در گفت و گو با ایسنا، به بیان جزئیات رخداد لرزه ای دامغان استان سمنان اشاره نمود و اضافه كرد: طبق گزارش مركز لرزه نگاری مؤسسه ژئوفیزیك دانشگاه تهران از ساعت ۷ و ۳۹ دقیقه بامداد روز پنجشنبه ۱۳ تیرماه ۱۳۹۸ تا ساعت ۱۱ و ۴۱ دقیقه همان روز، ۱۳ زمین لرزه در ۳ كیلومتری غرب دامغان رخ داد.
وی با تاكید بر اینكه به جز زمین لرزه كوچك اول، رخداد سایر زمین لرزه ها در یك بازه كوتاه تقریباً یك و نیم ساعته به وقوع پیوسته است، تصریح كرد: این زلزله ها در محدوده غرب دامغان فرم خوشه ای تجمع زمین لرزه ها را نشان داده است.
موقعیت خوشه ای لرزه ای شرق دامغان
بیت اللهی با اشاره به اینكه محدوده مركز خوشه لرزه ای از مركز شهر دامغان ۲۸ كیلومتر فاصله داشته و در غرب این شهر واقع شده است، افزود: این زلزله ها در ۱۵ كیلومتری شمال(اندكی به غرب) شهر "امیریه" هم جانمایی می شوند. درباره شدت زلزله ها و خسارت و تلفات برپایه استعلام از دبیر كارگروه زلزله استان سمنان، خسارت عمده ای در محدوده شهر دامغان گزارش نشده است.
مدیر بخش زلزله مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی در عین حال افزود: بنا بر اعلام مردم ساكن شهر دامغان، در اثر وقوع زلزله ۴.۷ روز گذشته مردم سراسیمه از خانه ها بیرون آمدند ضمن آنكه شركت كنندگان كنكور سراسری در شهر دامغان به صورت سراسیمه سالن امتحان را ترك و به محوطه باز آمدند.
به قول وی با عنایت به مشاهدات و اظهارات ساكنین شهر دامغان این در شرایطی است كه این منطقه در ۳۰ كیلومتری شرق محل رخداد خوشه لرزه ای ۱۳ تیرماه واقع شده است و شدت این زمین لرزه در شهر دامغان بر مبنای جدول شدت مركالی، حدود ۴ در مقیاس مركالی اصلاح شده است.
گسل مسبب زلزله ۱۳ تیر
بیت اللهی در مورد گسل مسبب این زمین لرزه توضیح داد: با جانمایی زلزله های رخ داده بر روی نقشه گسل های شناسایی شده منطقه، به نظر می آید كه امتداد گسل "آستانه" و "دامغان" در محدوده پراكنش زمین لرزه های رخداده واقع شده است.
وی تصریح كرد: همینطور گسل فعال و كاری "عطاری" هم در جنوب این خوشه لرزه ای امتداد دارد و به نظر می آید كه محدوده رخداد زمین لرزه های غرب دامغان در یك زون فعال و محدوده گره تكتونیكی لرزه زا قرار گرفته كه احتمال وقوع زلزله های بزرگ تر در این ناحیه دور از انتظار نیست.
خوشه لرزه ای شرق دامغان و گسله های اطراف آن
وی خاطرنشان كرد: محدوده شرق دامغان در مرز بین كوه و دشت كه حد فاصل ارتفاعات البرز جنوبی از ایران مركزی است، تحت تأثیر عوارض عمده تكتونیكی منطقه نظیر گسل های "آستانه"، "دامغان" و "عطاری" به شدت تكتونیزه و لرزه زا است.
زلزله های تاریخی كه به گسل آستانه نسبت می دهند
بیت اللهی با اشاره به خصوصیت های گسل آستانه توضیح داد: در باختر روستای "آستانه" در شمال باختری شهر دامغان و در دره رودخانه آستانه، دو گسل موازی و كنار هم با راستای شمال خاوری-جنوب باختری دیده می شود كه در نزدیكی ۱۰ كیلومتری جنوب باختر آستانه، رسوبات آبرفتی كواترنر را به روشنی بریده و همراه با آبراهه های پهنه، به شكل چپ بر جابجا كرده است. علاوه بر آن رویه های تخت سه گوش زیبایی هم در رسوبات كواترنر این پهنه به وجود آورده است.
وی افزود: در دو تا سه كیلومتری جنوب باختری "چشمه علی" هم به روشنی دیده می شود كه پای "باد زن" آبرفتی بزرگی به درازای چند ۱۰ متر به وسیله گسل "آستانه" بریده شده است. این گسل با راستای شمال شرقی – جنوب غربی، مسیر رودخانه آستانه را در ۲۵ كیلومتری شمال غربی شهر دامغان می پیماید و دارای ساز و كار "فشاری راستا لغز چپگرد" و آثار آن به وضوح در جهت دره آستانه قابل تشخیص می باشد.
دبیر كارگروه ملی مخاطرات، با تاكید بر اینكه گسل آستانه، "جنبا" بوده و نهشته های جوان دره آستانه را به صورت چپگرد بریده است، تصریح كرد: گسل آستانه به جهت نزدیكی با مرز جنوبی البرز و وجود رسوبات آبرفتی كواترنر در كنار آن، به روشنی جنبش جوان كواترنر را نشان داده است و در ادامه این گسل به سمت جنوب باختری به كوه "اورا" در شمال سمنان می رسد.
به قول وی درازای گسل آستانه حدود ۷۹ كیلومتر برآورد شده و ساز و كار آن راندگی با مؤلفه راستا لغز چپ بر است و احتمال می رود خرابی دژ "فوالد محله" به جهت جنبش گسل آستانه باشد.
بیت اللهی همینطور تصریح كرد: امكان دارد جنبش این گسل سبب رویداد زمین لرزه ۲۲ دسامبر ۸۵۶ میلادی "كومس"، با بزرگی ۷.۹ Ms باشد كه در اثر آن ۴۵۰۰۰ نفر كشته شدند.
گسل دامغان
مدیر بخش زلزله مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی با اشاره به اینكه گسل "دامغان" با راستای نزدیك به شرقی – غربی از ۱۰ كیلومتری شمال دامغان می گذرد، اظهار داشت: بخش درازتری از این گسل در برگ زمین شناسی دامغان به مقیاس یك صد هزارم سازمان زمین شناسی به صورت گسل كواترنر برداشت شده ولی ساز وكار آن در روی این نقشه روشن نشده است.
وی با اشاره به اینكه این گسل در حدود ۱۰۰ كیلومتر درازا داشته و درازای بخش مستقیم آن در شمال دامغان ۵۳ كیلومتر است، خاطرنشان كرد: هر چند ساز و كار این گسل به دقت روشن نیست، ولی آشكار است كه در پهنه باختر "ده مال" تا شمال "تاق"، بخش شمالی گسل بالا آمده و بخش جنوبی آن فرو افتاده است ضمن آنكه در شمال "تاق" و ۳۲ كیلومتری شمال خاوری دامغان گسل دامغان میان "كنگلومرای" چین خورده نئوژن پسین(در بخش شمالی) و "بادزن" آبرفتی كهن و جوان كواترنر(در بخش جنوبی) قرار گرفته است.
محقق حوزه مخاطرات، با تاكید بر اینكه به نظر می آید گسل دامغان از دو بخش بنیادی "خاوری" و "باختری" ساخته شده است، اظهار نمود: در بخش خاوری گسل از شمال دامغان تا "ده ملأ بلوك شمالی كشیده شده و بلوك جنوبی فرو افتاده است (گسل فشاری پرشیب با شیب به سمت شمال) و این در شرایطی است كه در بخش باختری آن از شمال دامغان و باختر سیاهكوه به سمت "آهوانو" (بلوك شمالی فرو افتاده و بلوك جنوبی) امتداد دارد (سل فشاری با شیب به سمت جنوب).
به قول وی، وجود رویه های تخت سه گوش در دیواره های شمالی گسل دامغان، نشان دهنده وجود مؤلفه راستا لغز، افزون بر مؤلفه شاغولی در جنبش گسل دامغان است. با این وجود هیچ گونه جابجا شدگی راستا لغز از بررسی آبراهه های موجود بر روی نگاره های هوایی در درازای گسله دامغان هنوز پیدا نشده است.
بیت اللهی افزود: در سوی دیگر "دامغان رود"، ادامه غربی گسل دامغان به مرز بین "كنگلومرای" نئوژن و سازند شمشك در پای رشته سفیدكوه می رسد. این مرز گسله ای است معكوس كه در جهت آن بلوك جنوبی(سازندهای مزوزوئیك) بالا آمده و با لایه های جوان تر، همبر شده اند. ازاین رو می توان اظهار داشت كه گسل دامغان پیامد پویایی یك گسل كهن است ولی تابحال هیچ گونه داده لرزه خیزی از گسل دامغان در دست نیست.
عضو هیأت علمی مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی افزود: ازاین رو امكان دارد زمین لرزه ۲۲ دسامبر ۸۵۶ میلادی "كومس" با بزرگی ۷.۹ كه نیمی از شهر دامغان را ویران كرد به جهت جنبش این گسل روی داده باشد. همینطور امكان دارد رویداد زمین لرزه ۹ ژانویه ۱۹۸۲ كه مركز آن بر روی و یا نزدیكی گسل شمال دامغان قرار می گیرد، در پیوند با جنبش این گسل باشد. علاوه بر آن زمین لرزه سال ۱۸۳۰ میلادی در این منطقه را به گسل دامغان نسبت می دهند.
راندگی عطاری
مدیر بخش زلزله مركز تحقیقات مسكن، با اشاره به اینكه راندگی "عطاری" در ۲۵ كیلومتری جاده هران – مشهد، بین دشت سمنان و "قوشه" واقع شده است، اظهار داشت: این راندگی دارای راستای شمال غرب – جنوب شرق در بخش شرقی گسل و راستای شمال شرق – جنوب غرب در بخش غربی گسل و درازای ۳۲.۵ كیلومتر است. این گسله در بخش شرقی دارای شیب به سمت غرب – جنوب غربی بوده و سنگ های گوناگون آتشفشانی سازند كرج را بریده است و در بخش غربی دارای شیب به سمت جنوب – جنوب شرقی است.
بیت اللهی با تاكید بر اینكه سمت غرب این گسل در دشت سمنان، به وسیله آبرفت پوشیده شده است، افزود: چنانچه گسل عطاری با گسل سمنان یكی شده باشد، نقطه به هم پیوستن آنها به احتمال زیاد در غرب كوه "سرخ" است. راندگی عطاری بر روی خطواره مغناطیسی قرار ندارد هیچ گونه داده سنی دقیق و لرزه خیزی از راندگی عطاری در دست نیست.
وی زلزله های یك ماه اخیر این منطقه را مطابق تصویر ذیل عنوان كرد:
زمین لرزه های یكماهه منطقه اطراف خوشه لرزه ای غرب دامغان
بیت اللهی تصریح كرد: در این مدت، حدود ۳۱ زمین لرزه در محدوده به مراتب وسیع تر و تا دریای مازندران در شمال رخ داده است. در غرب دامغان و در حوالی پهنه جانمایی خوشه لرزه ای روز گذشته، در مدت یك ماه پیش به جز زمین لرزه های ۱۳ تیرماه، زلزله دیگری گزارش و به نقشه در نیامده است. ازاین رو به نظر می آید حالتی از سكون لرزه ای بر منطقه تكتونیزه غرب دامغان حاكم بوده و تجمع تنش صورت گرفته است كه با رخداد ۱۳ زمین لرزه در روز ۱۳ تیرماه و در بازه زمانی كمتر از دو ساعت، بخشی از تنش رها شده است. این منطقه محل رخداد زمین لرزه های تاریخی بزرگی است و اینكه لازم است رژیم لرزه خیزی آن به دقت مورد پایش قرار گیرد.
مراكز جمعیتی نزدیك به خوشه لرزه ای غرب دامغان
بیت اللهی جمعیت شهر دامغان را حدود ۶۰ هزار نفر و در فاصله ۳۰ كیلومتری از محدوده رخداد خوشه لرزه ای با بزرگی ۴.۷ دانست و اظهار داشت: علاوه بر آن شهر كوچك "امیریه" هم از توابع شهرستان دامغان با جمعیتی در حدود ۳۶۰۰ نفر در جنوب رومركز زلزله ها واقع شده است. این دو شهر نزدیك به رومركز زلزله های ۱۳ تیرماه غرب دامغان، حدود ۱۹۲۰۰ واحد مسكونی داشته كه ۸۷۰۰ واحد آن فاقد اسكلت و بنایی است.
وی با تاكید بر اینكه ۱۰ آبادی در فاصله حداكثر ۲۰ كیلومتری اطراف رومركز زلزله ۴.۷ روز گذشته دامغان واقع شده است، اضافه كرد: بزرگترین روستای نزدیك به رومركز زلزله ها، روستای "آستانه" با ۵۵۰ نفر جمعیت است كه نام گسل معروف و لرزه زای آستانه هم از نام این روستا گرفته شده است. دو آبادی "سیاه پره" و "سرحده" نزدیكترین آبادی ها به رومركز زلزله ها بوده و در فاصله ۱۰ كیلومتری آن قرار دارند. مجموع جمعیت روستایی در شعاع ۲۰ كیلومتری اطراف رومركز زلزله ۲۹۲۵ نفر بوده كه در ۹۲۰ واحد مسكونی زندگی می كنند و از این تعداد واحد مسكونی حدود ۷۴۰ واحد فاقد اسكلت و از نوع بنایی هستند.
آبادی های اطراف خوشه لرزه ای ۱۳ تیرماه غرب دامغان
این مطلب Go Map را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در نقشه
نظرات بینندگان نقشه در مورد این مطلب