واکاوی مسائل علوم شناختی در شماره پنجم خردورزی
به گزارش نقشه، «تهاجم شناختی در کمین» مبحث پنجمین شماره از فصلنامه علمی خردورزی است که اخیرا انتشار یافته و می خواهد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که چرا غفلت از علوم شناختی، جوامع مختلف را استعمارزده می کند.
به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، پنجمین شماره از فصلنامه علوم اجتماعی خردورزی منتشر گردید. مجله خردورزی با محوریت قرار دادن اندیشه بر مبنای هویتی اسلامی به بررسی موضوعات اساسی در علوم انسانی و اسلامی با جمع آوری و بررسی آرای اندیشمندان و متفکران این حوزه ها به مدیرمسئولی رفیع الدین اسماعیلی و سردبیری مجید رحیمی می پردازد.
خردورزی در این شماره کوشیده با هدف تبیین لزوم علوم شناختی و بررسی جایگاه آن در ایران و جهان، ذیل شش پرونده ماهیت علوم شناختی، فلسفهی علوم شناختی، الهیات و علوم شناختی، علوم شناختی در ایران و جهان، وضعیت سنجی علوم شناختی و پروندهی ویژه بررسی فعالیتهای علمی شهید محسن فخری زاده در حوزهی علوم شناختی و تکنولوژی های جدید بپردازد، همینطور بعضی از عناوین طرح شده در این شماره عبارت اند از: نسبت علوم اعصاب و ارادهی آزاد، نقش مطالعات بدن مندی در تبیین و تبلیغ دین، علوم شناختی و تجربهی نزدیک به مرگ و مغز، نقد تلقی افواهی از آزمایش های شناختی در رابطه با مفاهیم دینی، بررسی تعامل انسان و ماشین، اولویت های فناورانه در زیست بوم علوم شناختی، رویکرد پدیدارشناختی در علوم شناختی، بازخوانی و ارزیابی خبرگانی سند توسعه علوم شناختی، ظرفیتهای فلسفه اسلامی برای تحول علوم شناختی است.
سردبیر در سرمقاله این شماره با تیتر اتلاف انسان می خواهد بگوید اکتفای به نیازهای اعتباری باعث تلف شدن استعدادهای عظیم و ظرفیت تکوینی انسان است. نگارنده با بیان سیر تطور و تحول علوم در جهان از «دوران باستان و اختراع ابزارهای سنگی» تا «الگوریتم های هوش مصنوعی» می پردازد و به تبیینی از مبحث بحث یعنی علوم شناختی وارد می شود.
اولین بخش از این مجله به بررسی ماهیت علوم شناختی اختصاص دارد. پرسشی اساسی که در این فصل وجود دارد آن است که علوم شناختی چگونه بر زندگی و آینده انسان تاثیر می گذارد. دکتر فاطمه باذلی محبوب به بیان کاربرد علوم شناختی در آینده بشر می پردازد. وی پس از بیان تاریخچه ای از علوم شناختی و جایگاه آن در ایران به بیان کاربردهای اصلی علوم شناختی با بیان برخی از مصادیق آن مانند آموزش و یادگیری، روان شناسی جنایی، تصمیم گیری با رویکرد شناختی و غیره سیزده کاربرد را برای علوم شناختی عنوان می نماید.
بهار محمودی پژوهشگر علوم شناختی در یادداشتی تحت عنوان بازسازی ذهن؛ نگاهی به ربات های شناختی به بررسی ارتباط عصب روان شناختی و عصب شناختی می پردازد و در انتها هم نتیجه می گیرد علوم شناختی همه ابعاد زندگی انسان را در بر می گیرد. نهال نوپا هم عنوان یادداشتی از امین رمضانی دانشجوی دکتری علوم مهندسی و اعصاب است که به فناوری های نرم و علوم شناختی، بررسی تعامل انسان و ماشین و نسبت فناوری های شناختی در تبلیغ و تبیین دین و فرهنگ می پردازد. وی در ادامه اولویت های فناورانه در زیست بوم علوم شناختی و وضعیت پروژه های شناختی در سطح کشور را مورد توجه قرار می دهد.
سومین مبحث این فصل به گفتگو با دکتر احسان رضایت، عضو هیات علمی گروه علوم شناختی دانشگاه تهران با عنوان ماشین خودران اختصاص دارد که به بررسی جنبه ها و ساحت های مختلف اجتماع و کارکرد زیست بوم فناورانه علوم شناختی می پردازد.
حسین حسن پور، استادیار و محقق حوزه علوم شناختی محاسباتی از دانشگاه عالی دفاع ملی طی یادداشتی با عنوان «آیا محیط پیرامونی ما واقعی است؟» به بررسی فیلترهای ذهنی و درک پیرامونی انسان پرداخته است. احمد کاتب، پژوهشگر روانشناسی اجتماعی طی یادداشتی تحت عنوان «رایانه ها وارد جامعه می شوند!» در رابطه با شناخت گرایی در روان شناسی اجتماعی بحث می کند. فاطمه توکلی هم که پژوهشگر علوم اعصاب شناختی است در یادداشتی با عنوان ارزیابی شناختی؛ گذرگاهی جدید برای ورود به دنیای توانایی ها مبحث ارزیابی شناختی و اهداف آنرا طرح و بررسی می کند. دکتر عباس پورهدایت، پژوهشگر مدل سازی شناختی از دانشگاه شهید بهشتی تهران در خلال یادداشتی با عنوان جالب و قابل توجه «چه کسی سبب شد پادشاه لباس نپوشد؟» پیرامون تصمیم گیری از دیدگاه پژوهشگران دینی سخن به میان آورده است.
دومین فصل از مجله به فلسفه علوم شناختی اختصاص دارد و به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که آیا فلسفه ظرفیت تحول در علوم شناختی را دارد؟ نخستین یادداشت در این فصل به دکتر محمدحسین وفائیان و سیدمهدیار رحیمی اختصاص دارد که تحت عنوان «بستر زیرین رودخانه ای جدید» مهرآکینی علوم شناختی و روان کاوی را بررسی نموده است.
سپس گفت و گویی با محمد سادات منصوری جهت بررسی امکان شباهت اشیای مصنوعی با انسان را می خوانیم. بعد از آن چند یادداشت از دکتر محسن ابراهیمی تحت عنوان انسداد فلسفه صدرایی که وارونگی در علوم شناختی و تحول آفرینی در فلسفه صدرایی، دکتر مرتضی زارع گنجارودی با عنوان خودمادی یا خود مقدس، دکتر سیامک عبداللهی ذیل عنوان آگاهی در ابهام و دکتر صمد دهناد با عنوان چالش آگاهی آمده است.
گفت وگویی با مجتبی رستمی کیا تحت عنوان پیشرانی برای آینده نزدیک را در ادامه می خوانیم که به چرایی گسست فلسفه بومی از حوزه علوم شناختی می پردازد. چند یادداشت دیگر هم حسن ختام این فصل است که از دکتر محمد حسن فاطمی نیا که تحت عنوان مرگ مغز و بقای آگاهی، ترمیم نوخاسته گرایی جوهری به مثابه راهی نو در فلسفه ذهن، یادداشت دیگری از دکتر وفائیان و رحیمی با عنوان از طبیعت به آسمان و نیمه هبوطی از آنرا می خوانیم که ریشه های مفهومی نسبت ذهن و نفس را بررسی می کند. زدودن غبار از پنجره خیال عنوان یادداشتی از دکتر توحید شالچیان ناظر است که چشم انداز سوژه برای دیدار با حقیقت را تبیین کرده است. در انتها هم دکتر فاطمه شفیعی جهت بررسی کارکردهای زبان شناختی پیرامون مسائل جهان معاصر یادداشتی تحت عنوان پنجره زبان را عرضه می کند.
موضوع سومین فصل مجله «الهیات و علوم شناختی» است که در آن پرسشی مهم مطرح شده که آیا دین می تواند مبحث مطالعه علوم شناختی باشد؟ دکتر لیلا اردبیلی در نخستین یادداشت این فصل با طرح این سؤال که چرا انسان شناسی شناختی اهمیت دارد؟ به بررسی فقدان رویکردامیک و توهم تفاوت فرهنگی می پردازد. دومین مطلب این فصل به گفت و گویی با دکتر هدایت صحرایی اختصاص دارد که عنوان مصاحبه حاضر اینست که «اگر ما سراغ غربی ها نرویم، بهتر می توانیم ثمرزا باشیم»
یادداشت بعدی این فصل از محمدامین سرائی با عنوان «تکامل قوای شناختی» به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا در جهان آینده احساس احتیاج به خدا وجود دارد؟ بعد از این یادداشت پای گفتگو با دکتر حسن صبوری مقدم، دانشیار علوم اعصاب شناختی دانشگاه تبریز می نشینیم که تحت عنوان «تبلیغ دین با روش های نوروتراپی» به بررسی ارتباط مطالعات عصب شناختی و رفتارهای دینی می پردازد. «نماز، سلاح مبارزه با اومانیسم» با قلم دکتر بشری هاتف است که به بررسی جایگاه خداباوری و ارتباط با خدا در سبک زندگی می پردازد.
گفت وگویی با دکتر قاسم ترخان، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تحت عنوان فطرت مندی انسان به بررسی نسبت پلورالیزم معرفتی با مبانی انسان شناختی اختصاص دارد. در ادامه این فصل دکتر رحمان شریف زاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران به «نسبت سنجی میان تکنولوژی و امر دینی» می پردازد.
چهارمین فصل از این مجله هم به «علوم شناختی در ایران و جهان» اختصاص دارد و به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا علوم شناختی آخرین علم بشری است؟ پاسخ می دهد. محمد ابراهیم زاده طی یادداشتی با عنوان «تب علوم شناختی» نگاهی به مراکز و لابراتوار های بین المللی علوم شناختی را به مخاطبان عرضه می کند. سپس هاتف فولادی در یادداشت خود با عنوان «تهاجم شناختی در کمین» به بررسی این پرسش می پردازد که غفلت از علوم شناختی چه آینده ای را برایمان رقم خواهد زد؟
جواد حاتمی در گفتگو با مجله خردورزی تحت عنوان «شناخت اجتماعی و پیش برآوردهای غیرمنطقی» ابراز می کند که آکادمی ها و سیاست گذاران ترجیح می دهند که به هرچیزی برچسب شناختی بزنند. علی افشاری مهر پژوهشگر علوم شناختی در یادداشت خود با عنوان «سرمست حاشیه» جایگاه ایران در پروژه های بزرگ تحقیقاتی مغز را مورد بررسی قرار داده است. فاطمه سادات شاهمرادی هم به بررسی «علوم شناختی در راه پیشرفت» در یادداشتی بر تجهیز مراکز دانشگاهی و تأسیس چند لابراتوار وضعیت علوم شناختی در کشور را توصیف می کند.
محمد خندان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در مصاحبه خود پرسشی را پاسخ می دهد که «آیا انسان یک ماشین محاسباتی است؟» وی در این گفتگو به بررسی تعامل علم اطلاعات و علوم شناختی می پردازد. در ادامه این فصل به گفتگوی مجله با دکتر سعید باقری، مدیر مرکز نوآوری بیوالکترومغناطیس و امواج دانشگاه علم و صنعت اختصاص دارد که به بررسی و صدمه شناسی رابطه دانش و صنعت در ایران می پردازد. آخرین مطلب این فصل هم به محمداحمد خانلو اختصاص دارد که بررسی عملکرد ستاد توسعه علوم شناختی را هدف یادداشت خود اختصاص داده و تحت این عنوان «آیا ایران همپای جهان است؟» به مخاطبان عرضه می شود.
فصل پنجم با عنوان «وضعیت سنجی علوم شناختی» به این پرسش پاسخ می دهد که آیا علوم شناختی زنده است؟ لازم به ذکر است که در این فصل از مجله مقالات و یادداشت هایی از اساتید دانشگاه های جهان را شاهد خواهیم بود و پای کرسی نظریات و مطالب آنها در رابطه با علوم شناختی خواهیم نشست.
محمود حداد پژوهشگر علوم شناختی در نخستین یادداشت این فصل با نگاهی به تاریخچه مطالعات علمی مغز یادداشت خویش را با عنوان وضعیت سنجی علوم شناختی عرضه می کند. سپس یادداشتی را از پروفسور رافائل نونیز، دانشیار گروه علوم شناختی دانشگاه کالیفرنیا به همراه مایکل آلن، ریچارد گائو، کارسون میلر ریگولی، جوزفین رلافورد و آرتورس سمنوکس می خوانیم که با عنوان «بر علم شناختی چه گذشت؟» به بیان تاریخچه و وضعیتی از علوم شناختی پرداخته اند. یادداشت دیگری هم از پروفسور کریستین شون، استاد مرکز تحقیق و توسعه یادگیری از دانشگاه پیتسبورگ به «ادعای مرگ علوم شناختی» می پردازد و در آن درصدد پاسخ به این پرسش است که «علم شناختی چگونه باید به نظر برسد؟»
همچنین یادداشت دیگری از گروه علوم شناختی دانشگاه واسار تحت عنوان «شایعات مرگ ما» به عرضه تصویری از علوم شناختی در شرایط احتضار پرداخته است. پرفسور رابرت ام. فرنچ، مدیر بازنشسته تحقیقات روانشانسی و علوم کامپیوتر در دانشگاه بورگاندی با عنوان جذاب «از دست دادن جنگل، به خاطر درختان» به بررسی چرایی زنده و سرحال بودن علوم شناختی می پردازد.
«علم شناختی کثرت گراست» عنوان مطلبی از پروفسور ددره جننتر، استاد گروه روانشناسی دانشگاه نورث وسترن است که درصدد پاسخ به چرایی عدم نیاز دانش شناختی به یک نظریه منسجم است. پروفسور رابرت ال گلدستون، استاد دانشکده روانشناسی و علوم مغز دانشگاه ایندیانا ذیل عنوان «ذهن ها چگونه کار می کنند؟» تهدیدی برای حیات شکننده علم شناختی را بررسی می کند.
«تسخیر علوم شناختی» عنوان یادداشتی مشترک از پروفسور پاول روزن بلوم، استاد علوم کامپیوتر دانشگاه کالیفرنیا و متخصص هوش مصنوعی و پروفسور کنث فوربوس، استاد مؤسسه فناوری های خلاق دانشگاه کالیفرنیا است که گسترش و جایگاه یابی مجدد علم شناختی را مورد بحث و بررسی قرار داده اند.
ششمین و آخرین فصل از مجله خردورزی تحت عنوان «فخر ایران» به این پرسش پاسخ خواهد داد که «چرا علوم شناختی دغدغه فخری زاده شد؟» شهید فخری زاده دانشمند بزرگ ایرانی در سال ۱۳۹۹ طی عملیاتی تروریستی توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسید مبحث مهم و ویژه ای است که در این مجله از او یاد شده است.
اولین مطلب این فصل به گفتگو با عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی اختصاص یافته است. عنوان جالب و قابل توجه «علم بدون تفکر نشاید» همراه با گفتار دکتر خسروپناه که «فخری زاده دانش محور و توحیدی بود؛ نه قبیله گرا و شخص محور» به تفسیر و توصیف ابعاد شخصیتی شهید محسن فخری زاده پرداخته است. گفتگوی بعدی به دکتر حامد فخری زاده، فرزند این شهید اختصاص یافته تا ابعاد زندگانی شهید دکتر فخری زاده بیشتر روشن شود. حامد فخری زاده می گوید: «شهید فخری زاده طرفدار آینده نگاری و تعریف زمین بازی بود.»
ابراهیم آزادگان، رئیس گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف در گفت و گویی با عنوان «رویکرد فلسفی و تکنیکال به پدیده های علمی» به مروری بر اخلاقی شناختی و رویکرد تمدنی شهید فخری زاده می پردازد. «معمار اقتدار» عنوان جذابی از گفتگوی دکتر ابراهیم اصولی با مجله خردورزی است که در آن تاکید شده است که شهید فخری زاده تسلط بر طیف های میان رشته ای و دغدغه ی مجاهدانه در جنگ شناختی داشته است. آخرین مطلب این فصل هم به پروفسور مهدی گلشنی، پدر فلسفه علم در ایران اختصاص دارد. او یکی از خصوصیت های شهید فخری زاده را «آگاه به زمانه» عنوان کرده و در گفتگوی خود مقاومت نهاد علم در مقابل تعامل فیزیک و فلسفه را مورد بحث قرار داده است.
منبع: نقشه
این مطلب Go Map را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در نقشه
نظرات بینندگان نقشه در مورد این مطلب